Konu:Yerel Kalkınma ve Gönüllülük ve Gençlik Politikaları
Kırklareli Üniversitesi Bölgesel kalkınma sempozyumu ve üniversitelerin rolü 29 kasım 2018
Yerel Kalkınma da Gönüllülük ve Gençlik Politikaları
Harun Barış Tahtacı
Çözümün Parçasıyız Derneği, Kırklareli, Türkiye
Ülkemizde yasalar gençleri kırılgan ve korunmaya muhtaç bir grup olarak tanımlamakta ve hükümet politikaları da bu anlayışa göre şekillenmektedir. Diğer yandan Avrupa Birliği Komisyonu ise; gençleri güçlendirilmesi ve fırsat verilmesi gereken bir grup olarak tanımlamaktadır. Bu iki tanımdan birincisi gençleri sadece bir nesne olarak ele almakta ikinci anlayış ise gençlere fırsatlar tanınmasına ve onların sorumluluk almasına vurgu yapmaktadır. Bu bildiride gençliğin güçlendirilmesi temelinde bir anlayış savunulmuştur. Bu anlayış çerçevesinde uygulanacak gönüllülük; kalkınmanın önemli bir bileşeni olan sosyal kalkınmaya katkı sunacaktır. Sosyal ve ekonomik kalkınma unsuru olarak gönüllülük kavramının yaygınlaştırılması ve bu konuda yerel ve ulusal gençlik politikalarının uygulanmaya konulması gerekmektedir. Ayrıca AB komisyonu tarafından uygulanmaya konulacak olan Avrupa Dayanışma Gönüllüleri Programı da, ülkemiz dahil olduğu takdirde,gönüllülük kavramına yeni bir boyut getirecektir. Bu bildiride Avrupa’da, Türkiye’de ve yerelde gençlik politikaları incelenmiş ve gönüllüğün yaygınlaşması için bazı somut öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Gönüllülük, yerel kalkınma, genç dostu kentler, gençlik, gençlik politikaları.
Avrupa’da gençlik politikaları ve yasal durum:
AB Komisyonu, Brüksel de , 22.5.2018 tarihinde COM(2018) 269 final sayılı kararı gereğince, gençlerin dahil edilmesi. birbiriyle bağlantı içinde olması ve güçlendirilmesi ekseninde bir bakış açısıyla politikalar üretmiştir.
Avrupa birliğinin yeni gençlik stratejisi şunları kapsamaktadır;
Katılım, biraraya gelme, güçlendirme olarak üç temel eksen belirlemiştir.
Katılım için gençlerin demokratik hayata katılımını teşvik etmek
Biraraya gelme için: Gönüllü katılımını, gönüllülüğü, dayanışmayı ve kültürlerarası anlayışı teşvik etmek için AB çapında ve ötesinde gençleri bir araya getirmek
Güçlendirme için: Gençliğin güçlendirilmesi, kalite, yenilik ve gençlik çalışmalarının tanınması
Bu strateji tüm gençlerin dahil edilmesini, yerelden küresele kalkınmayı ve dijital dünyayı öncelikleri arasına almıştır.
Türkiye’de yasal durum ve gençlik politikaları:
gençlik ile ilgili anayasamızda 58. maddede geçen gençliğin korunması hakkında yasa vardır. Yasa şu şekildedir;
“ Gençliğin Korunması
Devlet, istiklâl ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müsbet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayacak tedbirleri alır.
Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır.
Ülkemizde ilk defa gençlik politika belgesi , 27 Ocak 2013 PAZAR tarihinde,28541 sayılı resmi gazetede, 2012/4242 sayılı bakanlar kurulu kararıyla yayınlanarak yürürlüğe girmiştir
Bu politika belgesi ise gerekçe kısmında gençler yine kırılgan ve korunmaya muhtaç bir grup olarak tanımlanmaktadır
“Hayatlarının en önemli evresinden geçerken içinde bulundukları kırılganlık ve istismara açıklık nedeniyle gençler, ilgiye ihtiyaç duyan özgün bir grup olarak görülmelidir.”
Anayasa da geçerli olan bakış açısının gençlik politika belgesinde aynı şekilde tutarlı olması son derece doğaldır. Bu nedenle anayasanın 58. maddesinin gençleri eğitim, beceriler, toplumsal itibar, ekonomik vesaire açılardan güçlendirilmesini savunan bir anlayışa göre yeniden şekillendirilmesi faydalı olacaktır.
Bununla birlikte Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından hazırlanan bu politika belgesi ülkemizde gençlik politikalarının geliştirilmesi açısından şüphesiz büyük bir öneme sahiptir. Bu politika belgesi gençlik ile ilgili 13 adet alanda politik hedefler ortaya koymuştur. Bu alanlar şu şekilde listelenmiştir;
1. Eğitim:
2. Aile
3. Etik ve insani değerler:
4. İstihdam, girişimcilik ve mesleki egitim
5. Dezavantajlı gençler ve sosyal içerme
6. Sağlık ve çevre
7. Demokratik katılım ve yurttaşlık bilinci
8. Kültür ve sanat
9. Bilim ve teknoloji
10. Uluslararası alanda gençlik ve kültürlerarası diyalog
11. Serbest zamanların değerlendirilmesi
12. Gençlik bilgilendirmesi
13. Gönüllülük ve hareketlilik
Bu politika belgesinin katılımcılık ilkesine göre hazırlanması ayrıca da içeriğinde gönüllülük ve gençlerin hareketliliğiyle ilgili maddeler olması olumlu bulunmuştur.
Gönüllülük Nedir?
“Gönüllülük; bir bireyin maddi karşılık beklemeden ya da başka bir çıkar beklentisi içinde olmadan, ailesi ya da yakın çevresi dışındaki bireylerin yaşam kalitesini artırmak ya da genel olarak toplumun yararına olduğu t Politikalar Bakanlığı (ASPB), (2012). Gönül Elçileri El Kitabı, Ankara
Gönüllülüğün Faydaları ve Sürdürülebilir Kalkınmaya etkisi
Gönüllülük sosyal açıdan olduğu kadar ekonomik açıdan da yadsınamaz bir değere sahiptir ve yerelin sürdürülebilir kalkınmasında önemli bir aktördür.Gönüllü olarak yapılan hizmetlerin elbette ki ekonomik bir değeri ve kalkınmaya doğrudan bir etkisi vardır. Ancak asıl kalkınmaya faydası gönüllülük kavramı ve gönüllülerin yolaçtığı değişimle gelmektedir. Gönüllüler kurum ve kuruluşlarla ilişkiye girmekte, kendi aralarında ve toplumun diğer üyeleriyle ağ kurmakta ortak bir anlayış geliştirmektedir. Bu anlayışın toplum üzerinde geliştirici ve dönüştürücü bir etkisi vardır.Toplumun aktif vatandaşlara, cinsiyet eşitliğine, sorunları çözmek için farklı yaklaşım ve anlayışlara ihtiyacı vardır.Gönüllüler bu ihtiyaçlara cevap verirken aynı zamanda kendileri de pek çok şey kazanmaktadır. Liderlik becerileri gelişmekte , gençler toplum içinde birbirine daha fazla güvenmekte ve özgüvenleri artmaktadır. İş becerileri, organizasyon becerileri ve iletişim becerileri de artan gönüllülerin istihdam edilirken daha çekici hale geldikleri de açıkça görülmektedir.
Bununla birlikte yerel kalkınmanın önemli bileşenlerinden biri olan yoksullukla mücadelede de gönüllülük önemli bir fayda sağlamaktadır. Araştırmalar gönüllülüğün toplumun yoksul, marjinal ve dışlanmış kısımlarına ulaşmakta etkin bir mekanizma olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte toplumsal bütünleşmeye(dahil olma), sosyal inovasyona, yerel halkın gelişimi sahiplenmesine, katılıma ve değişik modeller için ilham alınmasına da yol açmaktadır.
(the role of sustainable development,2015, VDO-IDS)
Avrupa Birliği komisyonu tarafından yürütülen Avrupa Dayanışma Gönüllüleri (ADG) programı.
Türkiye şimdilerde ADG programına üye olma sürecindedir. Halihazırda ülkemizin üye olduğu Avrupa Gönüllülük Hareketi programının gönüllülük kavramını yaygınlaştırma açısından etkin olduğu söylenebilir. ADG programıyla birlikte yurtiçi gönüllülük için de AB desteği gelecektir. Böyle bir fırsat için Sivil Toplum ve diğer kuruluşlar hazır olması gerekmektedir.
Yerelde Gençlik Politikaları
Habitat derneği tarafından yürütülmüş olan Genç Dostu Kentler Endeksi (GDKE) projesi, Mart 2016 – Mart 2018 dönemine Kırklareli de dahil edilmiş ve şu sonuçlara ulaşılmıştır.
Kırklareli 21 şehir arasından; İstihdam kategorisinde 52,93/100 puanla 13.şehir ,Eğitim kategorisinde 57,08/100 puanla 13.şehir, Katılım kategorisinde 59,11/100 puanla 5.şehir, , Kent Ve Barınma kategorisinde 47,11/100 puanla 14.şehir Sağlık kategorisinde 85,71/100 puanla 3.şehir olmuştur.
Yine bu proje kapsamında Lüleburgaz belediye başkanı Emin Halebak i Gençlik örgütleri ile genç kadınların ve genç engellilerin konumlarını güçlendirme konusunda işbirliği yapması konusunda iyi niyet sözleşmesi imzalamıştır. Yapılan fast checking doğrulumasında ise bu vaadini yerine getirdiği anlaşılmıştır.
Bu sonuçlar umut verici olmakla birlikte geliştirilmeye açık alanları işaret etmektedir.
Somut Politika Önerileri:
Yerel Yönetimlerin, Kamu kuruluşlarının “gönüllülüğün teşvik edilmesine yönelik” politikaları üretmesine ve hayata geçirmesine ihtiyaç vardır.
Özel sektörün de gönüllülük üzerine katkılar sunması gerekmektedir. Bu katkı genellikle bütçe ayırmak şeklinde gerçekleşmektedir. Ancak kendi bünyelerinde deneyim ve fırsat sağlamak şeklinde çeşitlendirilmelidir.
Sivil Toplum Örgütlerinin de gönüllüleri sadece bir kaynak olarak görme anlayışından sıyrılmalı ve onları güçlendirecek, özendirecek uygulamalar ortaya koyması gerekmektedir.
Gönüllülük Kırklareli öznelinde sistemli ve profesyonel bir şekilde ele alınmalı, gönüllü faaliyetler için bütçeler ayrılmalı ve kolaylık sağlanmalıdır.
kaynakça:
Türkiye Cumhuriyeti anayasasının 58. maddesi
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB), (2012). Gönül Elçileri El Kitabı, Ankara
27 Ocak 2013 PAZAR tarihinde,28541 sayılı resmi gazetede, 2012/4242 sayılı bakanlar kurulu kararı eki ulusal gençlik politika belgesi
new EU Youth Strategy {SWD(2018) 168 final} – {SWD(2018) 169 final}
http://www.gencdostu.org/tr
(the role of volunteering in sustainable development,2015, VDO-IDS)